
Astrology.vn - Bốn đức nhân, nghĩa, lễ, trí của người quân tử đã vốn có sẵn trong bản tính con người rồi. Có các đầu mối tốt lành trong mình mà tự bảo mình không có khả năng thi hành nhân, nghĩa, lễ, trí tức là tự hại mình, khiến cho mình không thể tiến lên bậc hiền thánh, làm lợi cho nhà, làm ích cho nước. Vua cũng là con người, cũng có sẵn các đầu mối tốt ành ấy. Nếu bảo vua không thể thi hành nhân, nghĩa, lễ, trí tức là làm hại vua, không nỗ lực giúp vua trở nên bậc Vương đem thái bình an lạc đến cho thiên hạ.

Astrology.vn - Để việc trị nước được hoàn hảo, thành tựu nghiệp vương, khiến thiên hạ thái bình, Mạnh Tử nói đến Năm biện pháp trọng yếu. Một khi vua thật lòng thi hành Năm điều này, chắc hẳn dân các nước láng giềng sẽ ngửa cổ kính mến vua như cha mẹ của họ, mong mỏi vua đến với họ. Giá như có ai thống lĩnh họ tham gia vào đội quân đi đối địch với vua, thì họ coi việc đó như xúc phạm đến cha mẹ của họ. Vì thế, bỗng dưng vua trở thành người vô địch trong thiên hạ. Đã là người vô địch, người ấy ắt là được Trời chọn làm quan thay Trời trị dân.

Astrology.vn - Một ông vua có lòng nhân sẽ được dân chúng yêu mến. Vào lúc nước nhà yên ổn thái bình, vua phải chăm chỉ cải cách hệ thống hành chính từ trung ương tới địa phương để cho guồng máy cai trị được thông thoáng, tránh những cơ chế phức tạp, phiền hà đối với dân chúng; lại phải sửa sang hình pháp cho công minh để ngăn ngừa tội phạm, loại trừ tham nhũng. Nếu làm được như vậy, đất nước sẽ thịnh vượng, dân chúng an lạc, các nước lớn ở chung quanh ắt phải nể sợ mà sai sứ đến giao hảo.

Astrology.vn - Bá chủ là một vị vua chư hầu lấy sức mạnh quân sự, vũ khí để bắt dân chúng phải tùng phục mình, ép buộc các nước khác phải phụ thuộc mình. Tuy nhiên, Bá chủ vẫn rêu rao, tuyên truyền là thi hành nhân nghĩa, thi ân bố đức cho dân, che chở bảo vệ nước yếu. Vì giả dối như vậy, cho nên muốn làm bá chủ phải có một nước lớn, dân chúng đông đúc, tài nguyên dồi dào. Có như thế, Bá chủ mới đủ quân lực, khí tài để ép buộc mọi người nghe theo mình. Đường lối cai trị và chinh phục theo cách ấy gọi là bá đạo.

Astrology.vn - Tình trạng tâm không xao động lệ thuộc vào ý chí. Ý chí vững mạnh thì tinh thần an nhiên tự tại, không xao động trước một biến cố nào. Nhưng ý chí lại có liên hệ mật thiết với khí lực. Tuy ý chí là chủ soái, là phần cao cả, khí lực là phần theo sau; khí lực thuộc về thể chất, ý chí thuộc về tinh thần; nhưng thể chất có sung mãn với khí lực dồi dào thì ý chí mới vững bền. Vì thế công phu tu luyện phải bao gồm hai việc đồng thời: giữ gìn ý chí và đừng làm hại khí lực.

Astrology.vn - Toàn thể thiên hạ trong các nước chư hầu lầm than, khốn khổ như bị nạn treo ngược, chỉ trông ngóng có một vị minh quân, thánh chúa xuất hiện, cứu vớt dân khỏi cảnh nước lửa. Nay nếu vua Tề thi hành nền chính trị nhân đạo, tu sửa chính mình theo thiên lý, lấy dân làm gốc, lấy hạnh phúc của dân làm mục đích; vua Tề ắt là vị minh quân mà mọi người mong mỏi đã lâu. Như vậy, dân chúng khắp nơi sẽ ùn ùn hướng về nước Tề mà tùng phục, mà chờ lệnh... ai mà ngăn cản được.? Thế có phải là xây dựng nghiệp vương, thu phục thiên hạ, làm cho thiên hạ thịnh trị thái bình dễ như trở bàn tay không?

Astrology.vn - Mạnh Tử không hề buồn giận, bình thản bày tỏ ý kiến của mình: Được thăng tiến địa vị để có cơ hội hành đạo, phải có người tiến cử. Bị chặn lại là do có người ngăn cản. Tuy nhiên, dù được thăng tiến hay bị ngăn chặn; điều đó không phải là do con người, mà do mệnh Trời. Không gặp được Lỗ hầu để thi hành ước nguyện cứu dân, cứu nước là do mệnh Trời thôi. Một người như Tang Thương không làm gì được. Cho nên chẳng trách Tang Thương làm gì.

Astrology.vn - Lập trường của Mạnh Tử trước sau vẫn là: đến lúc cùng thì bỏ đất mà chạy để bảo toàn lực lượng. Điều đó phù hợp với sự khôn ngoan trong phép hành quân: “Tam thập lục kế, đào vi thượng sách”. Dĩ nhiên kế này chỉ được sử dụng khi không còn kế nào hơn nữa. Đó là kế cuối cùng. Mặc dầu, Mạnh Tử có nêu ra lập trường của người nào đó, “thà chịu chết, chứ không bỏ đất đai của tổ tiên”, để cho Đằng Văn Công tùy ý chọn lựa. Nhưng Mạnh Tử không chấp nhận lập trường ấy.

Astrology.vn - Trong đoạn trước, Mạnh Tử đã bày mưu cho Đằng Văn Công đào hào sâu, đắp thành chắc, cùng dân chúng phòng thủ cẩn mật để duy trì chính sách tự lập, tự cường. Đó là kế hoạch thượng sách. Mạnh Tử vẫn khuyên vua cố gắng làm điều thiện, gieo nhân tốt để con cháu được gặt quả phúc mai sau, trở nên bậc vương giả, cai trị thiên hạ. Dù sao, con người cần phải mưu tính cẩn thận trên căn bản đạo đức; còn có hoàn toàn thành công hay không là do ở Trời. Nhưng trước khi biết Trời hành động ra sao, con người vẫn cứ phải làm hết sức mình.