Astrology.vn - Bá chủ là một vị vua chư hầu lấy sức mạnh quân sự, vũ khí để bắt dân chúng phải tùng phục mình, ép buộc các nước khác phải phụ thuộc mình. Tuy nhiên, Bá chủ vẫn rêu rao, tuyên truyền là thi hành nhân nghĩa, thi ân bố đức cho dân, che chở bảo vệ nước yếu. Vì giả dối như vậy, cho nên muốn làm bá chủ phải có một nước lớn, dân chúng đông đúc, tài nguyên dồi dào. Có như thế, Bá chủ mới đủ quân lực, khí tài để ép buộc mọi người nghe theo mình. Đường lối cai trị và chinh phục theo cách ấy gọi là bá đạo.

3

Mạnh Tử nói: “Người lấy sức mạnh nói giả là nhân nghĩa, tức là bậc bá; bậc bá ắt cần nước lớn. Người lấy đạo đức mà thi hành nhân nghĩa, tức là bậc vương; bậc vương không đợi phải có nước lớn. Vua Thang dựng nghiệp từ bảy mươi dặm đất; Văn Vương dấy nghiệp từ một trăm dặm.

“Lấy sức mạnh khuất phục người, người ta chẳng tâm phục, chẳng qua sức không đủ [chống lại] mà thôi. Lấy đạo đức khuất phục người, người ta vui vẻ trong lòng mà thành thật khâm phục, như bảy mươi đệ tử phục Khổng Tử vậy.

“Kinh Thi rằng: ‘Từ tây, từ đông, từ nam, từ bắc, không nơi nào mà chẳng khâm phục.’ Lời thơ ấy đã nói lên như vậy.”

Bình lược: Bá chủ là một vị vua chư hầu lấy sức mạnh quân sự, vũ khí để bắt dân chúng phải tùng phục mình, ép buộc các nước khác phải phụ thuộc mình. Tuy nhiên, Bá chủ vẫn rêu rao, tuyên truyền là thi hành nhân nghĩa, thi ân bố đức cho dân, che chở bảo vệ nước yếu. Vì giả dối như vậy, cho nên muốn làm bá chủ phải có một nước lớn, dân chúng đông đúc, tài nguyên dồi dào. Có như thế, Bá chủ mới đủ quân lực, khí tài để ép buộc mọi người nghe theo mình. Đường lối cai trị và chinh phục theo cách ấy gọi là bá đạo. Trái lại, bậc Vương là người lấy đạo đức thi hành nhân nghĩa với mọi người. Dùng đức trị, nhân trị thì không phải đợi có nước lớn, dân đông.

Dùng sức mạnh quân sự tấn công ồ ạt thì có thể phá được thành, giết được cả tướng sĩ lẫn dân chúng, khiến người ta chịu khuất phục bề ngoài, nhưng trong lòng không phục; lại còn căm ghét, oán hận. Người ta chưa đánh lại được vì người ta chưa đủ thế lực; nhưng người ta vẫn âm thầm chống đối, nuôi chí phục thù. Do đó, sự ổn định đất nước dưới chính sách bá đạo chỉ có tính cách nhất thời, không bền vững lâu dài. Dùng đạo đức nhân nghĩa chinh phục, thì không cần tốn một mũi tên, viên đạn mà người ta vui lòng, thành thật khâm phục; cho nên đất nước được thái bình thịnh trị lâu dài.

(t/h)

Hương Sơn Dã Phu