Astrology.vn - Một ông vua có lòng nhân sẽ được dân chúng yêu mến. Vào lúc nước nhà yên ổn thái bình, vua phải chăm chỉ cải cách hệ thống hành chính từ trung ương tới địa phương để cho guồng máy cai trị được thông thoáng, tránh những cơ chế phức tạp, phiền hà đối với dân chúng; lại phải sửa sang hình pháp cho công minh để ngăn ngừa tội phạm, loại trừ tham nhũng. Nếu làm được như vậy, đất nước sẽ thịnh vượng, dân chúng an lạc, các nước lớn ở chung quanh ắt phải nể sợ mà sai sứ đến giao hảo.

4

Mạnh Tử nói: “Có nhân, được vẻ vang; không có nhân, bị nhục nhã. Nay ghét nhục nhã, mà ở không có nhân; cũng như ghét ẩm ướt mà ở chỗ dưới thấp. Nếu như ghét nhục nhã, không gì bằng quý đức hạnh mà tôn kính kẻ sĩ, cho người hiền có địa vị, người tài năng có chức phận; vào thời buổi nước nhà rảnh rang yên ổn, hãy làm sáng tỏ (cải cách) nền hành chính, hình pháp. Dẫu các nước lớn ắt phải nể sợ.

“Kinh Thi rằng: ‘Vào lúc trời chưa có mưa gió âm u, ta lấy vỏ cây dâu kia, ràng buộc cửa lớn, cửa nhỏ. Từ nay đám dân dưới kia, người nào dám khinh dễ ta?’

“Khổng Tử nói: ‘Người làm bài thơ đó biết đạo lý chứ gì? Khéo cai trị nước nhà, ai mà dám khinh dễ?’

“Nay vào thời buổi nước nhà rảnh rang yên ổn, lại đeo đuổi vui chơi, lười biếng, ngạo mạn, thế là tự tìm tai họa. Họa phúc chẳng phải là không tự mình tìm kiếm.

“Kinh Thi rằng: ‘Luôn luôn nói năng hợp với mệnh Trời, ấy là tự tìm kiếm được nhiều phúc.’

“Thiên Thái Giáp (Kinh Thư) nói: ‘Trời làm tai vạ, còn có thể tránh; tự mình làm tai vạ, chẳng thể sống được.’ Những lời ấy đã nói lên như vậy.”

Bình lược: Một ông vua có lòng nhân sẽ được dân chúng yêu mến. Mọi người đoàn kết với nhau theo lệnh vua thì nước nhà sẽ thịnh trị; đã thịnh trị, lại giao hảo với các nước chư hầu, sẽ được các chư hầu trọng nể; uy tín nước nhà sẽ lên cao. Như thế, ông vua đó sẽ được vẻ vang. Một ông vua không có lòng nhân, hà hiếp dân chúng khiến họ phải lầm than; họ sẽ oán ghét. Vua và dân chúng không đồng lòng, thì giặc giã sẽ hoành hành; nước nhà sẽ suy yếu. Đất nước nảy sinh nội loạn sẽ là cái cớ cho các chư hầu khinh dễ, nhòm ngó, xâm lăng. Như thế, ông vua ấy sẽ bị nhục nhã. Nay vua ghét nhục nhã mà ăn ở bất nhân, có khác gì người ghét chỗ ẩm ướt mà cứ tìm đến cư ngụ ở chỗ trũng thấp. Đó là điều nghịch lý.

Vào lúc nước nhà yên ổn thái bình, vua phải chăm chỉ cải cách hệ thống hành chính từ trung ương tới địa phương để cho guồng máy cai trị được thông thoáng, tránh những cơ chế phức tạp, phiền hà đối với dân chúng; lại phải sửa sang hình pháp cho công minh để ngăn ngừa tội phạm, loại trừ tham nhũng. Nếu làm được như vậy, đất nước sẽ thịnh vượng, dân chúng an lạc, các nước lớn ở chung quanh ắt phải nể sợ mà sai sứ đến giao hảo.

(t/h)

Hương Sơn Dã Phu