Astrology.vn - Quẻ Tụng. Tự quái nói rằng: Ăn uống thì phải kiện tụng, cho nên tiếp đến quẻ Tụng. Cái mà người ta cần dùng là sự ăn uống, đã phải chờ đợi, thì sự tranh kiện ở đó mà ra. Vì vậy quẻ Tụng mới nối quẻ Nhu. Nó là quẻ Kiền trên, Khảm dưới. Nói về tượng, thì khí dương của trời đi lên, tính nước đi xuống, sự đi của nó trái nhau, cho nên thành Kiện. Nói về hai thể, thì trên cứng dưới hiểm, cứng với hiểm gặp nhau, khỏi kiện sao được? Lại nữa, người ta bên trong hiểm trở mà bên ngoài cương cường, vì vậy sinh ra tranh kiện – (Truyện của Trình Di).

Sau quẻ Nhu đến quẻ Tụng. Quẻ Tụng có nghĩa là tranh nhau – tranh kiện, bàn cãi nhau. Quẻ Nhu có nghĩa là ăn uống (có lợi lộc). Vì do ăn uống nên tất sinh ra tranh nhau. Sở dĩ tranh nhau là gốc tại ăn uống – gốc tại lợi lộc mà ra. (Quốc Văn Chu Dịch Diễn Giải - Sào Nam Phan Bội Châu). Tên quẻ: Tụng là Luận (bàn cãi, kiện tụng).

訟：有 孚，窒。惕 中 吉。終 凶。利 見 大 人，不 利 涉 大 川。 

Tụng. Hữu phu, trất. Dịch trung cát. Chung hung. Lợi kiến đại nhân. Bất lợi thiệp đại xuyên.

Kiện, có thành thật, bị lấp; cẩn thận, vừa phải, tốt; theo đuổi đến chót, xấu; lợi về sự thấy người lớn, không lợi về sự sang sông lớn.

[Truyện của Trình Di: Phép kiện phải có sự thật, ở trong không có sự thật là kiểu của kẻ Vô Vọng, ấy là đạo hung. Quẻ này giữa đặc, tức là tượng có sự thật. Kẻ tranh biện với người mà đợi người khác quyết đoán cho mình, dù có sự thật cũng nên lấp đi, nếu không lấp thì đã rõ rồi, không có kiện nữa. Việc đã chưa phân biệt, thì lành dữ vẫn chưa thể chắc, cho nên có sự sợ hãi. “Trung cát” nghĩa là vừa phải thì tốt, “chung hung” nghĩa là đeo đuổi tới cùng thì xấu. Kẻ kiện cần để phân biệt Cong - Ngay, cho nên lợi về sự thấy người lớn, vì rằng người lớn dùng đức cương minh trung chính quyết đoán việc kiện của họ. Kiện không phải là việc hòa bình, nên chọn chỗ yên ổn mà ở, không nên hãm vào chốn nguy hiểm, cho nên không lợi về sự sang sông lớn.]

訟，上 剛 下 險，險 而  健 訟。訟 有 孚 窒，惕 中 吉，剛 來 而 得 中 也。終 凶﹔訟 不 可 成 也。利 見 大 人﹔尚 中 正 也。不 利 涉 大 川﹔入 于 淵 也。

Thoán viết: (1) Tụng. Thượng cương hạ hiểm. Hiểm nhi kiện. Tụng. (2) Tụng. Hữu phu trất. Dịch trung cát. Cương lai nhi đắc trung dã. Chung hung. Tụng bất khả thành dã. Lợi kiến đại nhân. Thượng trung chính dã. Bất lợi thiệp đại xuyên. Nhập vu uyên dã.

Lời thoán nói rằng: (1) Quẻ Tụng, trên cứng dưới hiểm, hiểm mà mạnh, là quẻ Tụng. (2)  Kiện có sự thật, bị lấp, phải sợ, vừa phải tốt, cứng lại mà được vừa phải vậy; theo đuổi đến chót thì xấu, việc kiện không thể thành vậy; lợi về sự thấy người lớn, chuộng sự trung chính vậy; không lợi về việc qua sông lớn, vào chưng vực vậy.

[Truyện của Trình Di: (1) Tụng là quẻ trên cứng, dưới hiểm, hiểm mà lại mạnh, lại là mạnh với hiểm tiếp nhau, trong hiểm ngoài mạnh, đều là cái cớ sinh kiện. Nếu như mạnh mà không hiểm, thì không sinh ra kiện; hiểm mà không mạnh, cũng không thể kiện; vì hiểm mà lại mạnh nên mới sinh ra kiện. (2) Lại cứ tài quẻ mà nói, hào Hai lấy đức dương cương ở giữa, tức là tượng giữa đặc, cho nên là có sự thât. Trong thời kiện, dù có đức tin cũng phải ngăn trở, bị tắc lấp mà có sợ hãi, nếu không bị lấp thì không thành kiện. Lại ở chỗ hãm hiểm, cũng là cái nghĩa tắc lấp sợ hãi. Kiện không phải là việc hay, nó là việc bất đắc dĩ, đâu lại có thể làm đến cùng chót? Nếu có ý làm đến cùng chót là hung. Kẻ kiện chỉ cần phân biệt được sự phải trái, phân biệt được đúng tức là trung chính, cho nên mới lợi về sự thấy người lớn, vì cái người đi kiện vẫn chuộng, là sự trung chính. Kiện nhau với người, ắt phải để mình vào chỗ bình yên, nếu xéo vào chỗ nguy hiểm, thì là tự hãm thân mình, đó là vào vực.]

象 曰：    天 與 水 違 行，訟﹔君 子 以 作 事 謀 始。

Tượng viết: Thiên dữ thủy vi hành. Tụng. Quân tử dĩ tác sự mưu thủy.

Lời tượng nói rằng: Trời với nước trái nhau, là quẻ Tụng. Đấng quân tử coi đó mà dấy việc mưu tính lúc đầu.

Trời với nước đi trái ngược nhau là Quẻ Tụng (Kiện tụng). Người quân tử lấy đấy mà, hễ làm việc gì, phải mưu tính ngay từ đầu.

[Truyện của Trình Di: Trời trên nước dưới, hai thể trái nhau mà đi, đó là cớ sinh ra kiện. Nếu như trên dưới thuận nhau, thì kiện còn bởi đâu mà sinh ra được? Đấng quân tử coi tượng đó biết rằng tình người phải có tranh kiện, cho nên hễ làm việc gì ắt phải mưu tính từ đầu, cho dứt mối kiện từ khi việc mới bắt đầu, thì kiện không bởi đâu mà sinh ra nữa. Nghĩa chữ “mưu thủy” rộng lắm, như những việc cẩn thận giao kết, ghi rõ khế khoán…]

1. Hào  Sơ Lục.

初 六.      不 永 所 事，小 有 言，終 吉。

Sơ Lục. Bất vĩnh sở sự. Tiểu hữu ngôn. Chung cát.

Hào sáu đầu: Chẳng lâu dài về việc của mình, hơi có điều tiếng, sau tốt.

Chẳng kéo dài mãi việc việc kiện, có chút điều tiếng chê cười, sau tốt. Ý hào: Vụ kiện không lâu, mới đầu thì uẩn khuất sau sáng tỏ.

[Truyện của Trình Di: Hào Sáu là kẻ lấy tư cách nhu nhược ở dưới, không thể làm cho cùng cực việc kiện của mình, cho nên ngay đầu quẻ Tụng, răn rằng: nêu không đeo đuổi lâu dài về việc của mình, tuy hơi có điều tiếng, nhưng về sau cũng tốt lành. Có điều tiếng là tai hại nhỏ, không lâu dài về việc mà không đến nỗi phải hung, đó là sự tốt trong việc kiện.]

象 曰：    不 永 所 事，訟 不 可 長 也。雖 有 小 言，其 辯 明 也。

Tượng viết:  Bất vĩnh sở sự. Tụng bất khả trường dã. Tuy tiểu hữu ngôn. Kỳ biện minh dã.

Lời tượng nói rằng: Chẳng lâu dài về việc của mình, việc kiện không thể kéo dài vậy. Dẫu là hơi có điều tiếng, sự phân biện được rõ ràng vậy.

[Truyện của Trình Di: Là kẻ nhu nhược mà kiện ở dưới, nghĩa nó không thể lâu dài. Nếu làm lâu dài việc kiện, thì cũng không thắng mà hại tới mình. Nhu nhược ở dưới, tài không thể kiện, dẫu không thể kéo dài công việc của mình, nhưng đã kiện rồi, ắt có hại nhỏ, cho nên có điều tiếng. Song đã không kéo dài công việc của mình, mà ở bên trên lại có Dương cương chính ứng, biện lý công minh, cho nên về sau được tốt.]

2. Hào  Cửu nhị.

九 二.      不 克 訟，歸 而 逋，其 邑 人 三 百 戶，無 眚。

Cửu nhị. Bất khắc tụng. Qui nhi bô. Kỳ ấp nhân tam bách bộ. Vô sảnh.

Hào chính hai: Không được kiện, về mà trốn người làng mình ba trăm hộ, không có tội lỗi.

Chẳng kiện nổi đâu (hào 5 mạnh). Về mà trốn. Người ấp hắn chỉ có ba trăm nóc nhà, không tai vạ gì. Ý Hào: người đi kiện, nhờ còn biết điều, nên tốt lành.

[Truyện của Trình Di: Hào Hai, hào Năm là chỗ ứng nhau, mà hai tính cương cứng không thể cùng nhau. Hào Chín Hai từ ngoài lại, lấy đức cứng ở chỗ hiểm, làm chủ việc kiện mà cùng hào Năm chọi nhau. Hào năm là bậc trung chính, ở ngôi vua, hào Hai chọi lại làm sao được. Đó là kiện nhau mà nghĩa không được. Nếu biết không nên, lui về mà trốn cho qua chuyện, dùng sự kiện ước tự xử, thì được khỏi tội. Phải trốn, là cốt tránh chỗ làm kẻ đối địch.]

象 曰：    不 克 訟，歸 而 逋 也。自 下 訟 上，患 至 掇 也。 

Tượng viết:  Bất  khắc  tụng qui  bô thoán dã. Tự hạ tụng thượng. Hoạn chí truyết dã.

Lời tượng nói rằng: Không được kiện, về trốn, là đi lánh vậy, tự dưới kiện lên, hoạn nạn tới, nhặt lấy vậy.

[Truyện của Trình Di: Nghĩa đã không thể địch nhau cho nên không thể được kiện, về mà trốn, ấy là lánh bỏ nơi chốn của mình. Ở dưới mà kiện người trên, nghĩa trái thế kém, vạ hoạn kéo đến cũng như nhặt lấy. Ý nói tự mình rước lấy vạ lo vậy.]

3. Hào  Lục tam.

六 三.      食 舊 德，貞 厲，終 吉，或 從 王 事，無 成。

Lục tam. Thực cựu đức. Trinh. Lệ chung cát. Hoặc tòng vương sự. Vô thành.

Hào sáu ba: Ăn về đức cũ, chính bền, lo sợ, sau tốt, hoặc theo việc vua, không thành.

Ăn nhớ đức cũ, vẫn phải giữ chính phòng nguy, sau tốt. Hoặc theo việc nhà vua (theo hào 6), không thành. Ý hào: An phận thì tốt lành.

[Bản nghĩa của Chu Hy: Chữ “thực” là nói được hưởng. Hào sáu Ba là hạng Âm nhu, không phải kẻ biết kiện, cho nên cứ giữ nếp cũ, ở chỗ ngay thẳng, thì dù có nguy thì sau vẫn tốt. Nhưng nếu hoặc ra mà làm việc vua, thì cũng không thể thành công. Kẻ xem cứ nên thủ thường không ra là phải.]

象 曰：    食 舊 德，從 上 吉 也。 

Tượng viết:  Thực cựu đức. Tòng thượng cát dã.

Lời tượng nói rằng: Ăn đức cũ, và đi theo người trên thì tốt vậy.

[Truyện của Trình Di: Giữ phận sẵn có của mình, tùy theo việc làm của người trên, mà không phải ở mình mà ra, cho nên dù là không thành mà sau vẫn được tốt.]

4. Hào Cửu tứ.

九 四.      不 克 訟，復 自 命，渝 安 貞，吉。

Cửu tứ. Bất khắc tụng. Phục tức mệnh. Du an trinh. Cát.

Hào chín tư: Không thể kiện, lại theo mệnh đổi ra yên bề chính bền, tốt.

Chẳng kiện nổi ai. Trở lại mệnh trời, thay đổi yên theo điều chính thì tốt. Ý Hào: biết tự xử, đứng vững thì không lầm lỗi.

[Bản nghĩa của Chu Hy: “Tức” nghĩa là tới, “mệnh” tức là chính lý, “thâu” nghĩa là đổi. Hào chín Tư cứng mạnh mà không trung chính, nên có tượng kiện cáo. Vì nó ở vào vị nhu, cho nên lại là cái tượng vì “không thể kiện , mà theo chính lý thay đổi lòng bụng, ở yên chính đạo”. Kẻ xem như thế thì tốt.]

象 曰：    復 即 命，渝 安 貞﹔不 失 也。  

Tượng viết:  Phục tức mệnh. Du an trinh. Bất thất dã.

Lời tượng nói rằng: Lại theo mệnh, đổi ra an bề chính bền, không lỗi vậy.

[Truyện của Trình Di: Có thể như thế, là không có lỗi, vì vậy mới tốt.]

5.  Hào Cửu ngũ.

九 五.    訟 元 吉。

 Cửu ngũ. Tụng nguyên cát.

Hào chín năm: Kiện cả tốt.

Việc kiện, đây lành nhất, Hào 5 trung chính, án xử công minh. Ý Hào: đức hay, vị đáng, việc thưa kiện ích lợi.

[Bản nghĩa của Chu Hy: Đây là kẻ có đức Dương cương trung chính để ở ngôi tôn, nghe việc kiện mà được công bình. Kẻ xem gặp hào này, kiện mà có lý, chắc tỏ được oan khuất.]

象 曰：  訟 元 吉，以 中 正 也。 

Tượng viết:  Tụng nguyên cát. Dĩ trung chính dã.

Lời tượng nói rằng: Kiện cả tốt, vì trung chính vậy

[Truyện của Trình Di: Cái đạo trung chính, thi thố vào việc gì mà không cả tốt.]

[Bản nghĩa của Chu Hy: Trung thì nghe không lệch, chính thì đoán hợp lẽ.]

6. Hào Thượng Cửu.

上 九.      或 錫 之 鞶 帶，終 朝 三 褫 之。

Thượng Cửu. Hoặc tích chi bàn đới. Chung triêu tam trị chi.

Hào chính trên: Hoặc cho cái dải lưng da, trọn buổi sáng, ba lần lột lại.

Hoặc tặng cho hắn đai lớn, trọn buổi mai, hắn lại bị tước lại ba lần. (Hào 6 hay kiện, dù được khen tặng cũng chốc được, chốc mất). Ý Hào: nên chấm dứt kiện đi, vì trước thắng, sau bại.

[Bản nghĩa của Chu Hy: Dải lưng da là đồ trang sức thuộc về mệnh phục, lột là cướp lại. Hào này lấy đức cương, ở cuối việc kiện, tức là xong kiện mà được kiện, cho nên có tượng cho sắc mệnh, nhận phẩm phục. Nhưng, cái của vì kiện mà được, không thể yên lâu, cho nên lại có tượng “trọn buổi sớm ba lần bị lột”. Lời chiêm của hào này là hết việc kiện, kẻ vô lý hoặc cũng được thắng, nhưng cái mà hắn đã được, sau ắt rồi cũng phải mất. Cái ý răn bảo của thánh nhân quả thật sâu xa.]

象曰：     以 訟 受 服，亦 不 足 敬 也。  

Tượng viết:  Dĩ tụng thụ phục. Diệc bất túc kính dã.

Lời tượng nói rằng: Vì kiện mà nhận đồ mặc, cũng không đủ kính vậy.

[Truyện của Trình Di: Làm cho cùng cực việc kiện, giả sử được nhà vua yêu mà cho phục mệnh, cũng còn không đủ kính trọng mà đáng khinh ghét, huống chi lại còn vạ lo theo sau.]

Biên Soạn: Astrology.vn

  Dịch Học - Kinh Dịch Giản Yếu - Astrology.vn - About us

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 05 - THỦY THIÊN NHU 易经 水天需

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 04 - SƠN THỦY MÔNG 易经 山水蒙

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 03 - THỦY LÔI TRUÂN 易经 水雷屯

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 02 - KHÔN VI ĐỊA - VĂN NGÔN - THOÁN TRUYỆN 易经 坤為地

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 02 - KHÔN VI ĐỊA 易经 坤為地