Astrology.vn - Việc trong gầm trời, chưa có cái gì không do tích lại mà nên. Những nhà tích thiện, thì phúc khánh kịp đến cho con cháu; nếu tích bất thiện, thì tai vạ trôi tới đời sau... Kẻ sáng thì biết những chuyện “dần dần” không cho nó lớn lên; cái nhỏ chứa lại sẽ thành cái lớn, phân biệt từ khi còn sớm không để chí nó thuận tiện mà lớn, cho nên cái ác ở thiên hạ, không bởi đâu mà thành ra được.

VĂN  NGÔN

文 言 曰：坤 至 柔，而 動 也 剛，至 靜 而 德 方，後 得 主 而 有 常，含 萬 物 而 化 光。坤 道 其 順 乎？承 天 而 時 行。

Văn Ngôn viết. Khôn Chí nhu, nhi động dã cương. Chí tĩnh nhi đức phương. Hậu đắc chủ nhi hữu thường. Hàm vạn vật nhi hóa quang. Khôn Đạo kỳ thuận hồ. Thừa Thiên nhi thời hành.

Lời văn ngôn nói rằng: Đạo Khôn rất mềm mà động thì cứng, rất tĩnh mà đức vuông, sau được, chủ lợi mà có thường, ngậm muôn vật mà có sáng. Đạo Khôn là thuận chăng? Theo trời mà làm việc có thời.

[Truyện của Trình Di: Đạo Khôn rất mềm mà khi động thì cứng, thể Khôn tĩnh mà đức của nó thì vuông; vì nó động thì cứng nên ứng với Kiền không sai; vì nó đức vuông, nên khi sinh vật có thường. Đạo Âm không xướng mà họa, cho nên ở sau mà được, mà chủ về lợi, làm nên muôn vật là sự thường của Khôn; ngậm chứa muôn loài, đó là công và đức hóa của nó vừa sáng vừa lớn. Đạo Khôn thuận chăng? Theo trời mà làm việc có thời, nghĩa là vâng theo việc thi hành của trời mà không trái thời. Đó là khen ngợi sự xuôi thuận của đạo Khôn vậy.

THOÁN TRUYỆN

1. Hào  Sơ Lục.

積 善 之 家，必 有 餘 慶；積 不 善 之 家，必 有 餘 殃。臣 弒 其 君，子 弒 其 父，非 一 朝 一 夕 之 故，其 所 由 來 者 漸 矣，由 辯 之 不 早 辯 也。 易 曰：「履 霜 堅 冰 至。」蓋 言 順 也。

Tích thiện chi gia. Tất hữu dư khánh. Tích bất thiện chi gia. Tất hữu dư ương. Thần thí kỳ quân. Tử thí kỳ phụ. Phi nhất triêu nhất tịch chi cố. Kỳ sở do lai giả tiệm hỹ. Do biện chi bất tảo biện dã. Dịch viết. Lý sương kiên băng chí. Cái ngôn thuận dã.

Cái nhà có điều thiện, tất chứa phúc thừa; cái nhà chứa điều bất thiện, tất có vạ thừa. Tôi giết vua nó, con giết cha nó, không phải là cớ một mai một hôm, cái mà nó đã bởi đó mà đến vẫn là dần dần, vì kẻ phân biệt không phân biệt sớm đó thôi. Kinh Dich nói rằng: “xéo sương, váng rắn đến” đó là nói về sự thuận.

[Truyện của Trình Di: Việc trong gầm trời, chưa có cái gì không do tích lại mà nên. Những nhà mà cái tích lại là thiện, thì phúc khánh kịp đến cho con cháu; nếu cái tích lại là bất thiện, thì tai vạ trôi tới đời sau; lớn ra, cho đến họa thí nghịch, cũng do tích lũy mà đến, không phải một mai một hôm có thể làm nên. Kẻ sáng thì biết những chuyện “dần dần” không cho nó lớn lên; cái nhỏ chứa lại sẽ thành cái lớn, phân biệt từ khi còn sớm không để chí nó thuận tiện mà lớn, cho nên cái ác ở thiên hạ, không bởi đâu mà thành ra được. Mới biết lời răn “sương váng” là đúng, đều là sự thế thuận tiện mà lớn vậy.] 

2. Hào  Lục nhị.

直 其 正 也，方 其 義 也。君 子 敬 以 直 內，義 以 方 外，敬 義 立，而 德 不 孤。「直， 方， 大，不 習 無 不 利」，則 不 疑 其 所 行 也。

Trực kỳ chính dã. Phương kỳ nghĩa dã. Quân tử kính dĩ trực nội. Nghĩa dĩ phương ngoại. Kính nghĩa lập nhi đức bất cô. Trực phương đại. Bất tập vô bất lợi. Tắc bất nghi kỳ sở hành dã.

Thẳng tức là chính, vuông tức là nghĩa. Đấng quân tử dùng sự kính để làm cho thẳng bên trong, dùng điều nghĩa để làm cho vuông bên ngoài, kính nghĩa dựng thì đức không bồ côi. Thẳng, vuông, lớn, không phải tập, không gì không lợi, không ngờ cái điều mình làm vậy.

[Truyện của Trình Di: Thẳng là nói về sự kính, vuông là nói về điều nghĩa. Đấng quân tử lấy sự kính làm chủ để làm cho thẳng bên trong, giữ điều nghĩa để làm cho vuông bên ngoài, sự kính dựng được thì bên trong thẳng, điều nghĩa hiện ra thì bên ngoài vuông; nghĩa hiện ra ngoài, không phải là nó ở ngoài. Kính nghĩa dựng, thì đức thịnh rồi, không hẹn nó lớn mà nó tự lớn, đó là đức không bồ côi, dùng gì mà không chu đáo? Làm gì mà không lợi? Còn ngờ gì nữa?

3. Hào  Lục tam.

陰 雖 有 美，含 之；以 從 王 事，弗 敢 成 也。地 道 也，妻 道 也，臣 道 也。地 道 無 成，而 代 有 終 也。

Âm tuy hữu mỹ hàm chi. Dĩ tòng vương sự. Phất cảm thành dã. Địa Đạo dã. Thê Đạo dã. Thần Đạo dã. Địa Đạo vô thành nhi đại hữu chung dã.

Âm tuy có sự tốt đẹp, phải ngậm nó lại để đi theo việc của nhà vua, không dám nhận sự thành công, đó là đạo đất, đó là đạo vợ, đó là đạo kẻ làm tôi. Đạo đất không nhận sự thành công mà thay thế cho tới có chót.

[Truyện của Trình Di: Đạo kẻ làm người dưới, không nhận có công, phải ngậm kín những sự tốt đẹp văn vẻ của mình để đi theo việc nhà vua và thay thế người trên mà làm cho chót công việc, không dám nhận lấy sự thành công. Cũng như đạo đất thay trời làm trọn các vật, mà phần công vẫn chủ ở trời. Đạo vợ cũng vậy.

 4. Hào  Lục tứ.

天 地 變 化，草 木 蕃；天 地 閉，賢 人 隱。易 曰：「括 囊 ，無 咎，無 譽。」蓋 言 謹 也。

Thiên địa biến hoá. Thảo mộc phồn. Thiên địa bế. Hiền nhân ẩn. Dịch viết. Quát nang vô cữu vô dự. Cái ngôn cẩn dã.

Trời đất biến hóa, cỏ cây tươi tốt, trời đất đóng khép, người hiền ẩn. Kinh Dịch nói rằng: Thắt túi, không lỗi, không khen, nghĩa là nói về sự cẩn thận vậy.

[Truyện của Trình Di: Hào Tư ở trên gần vua mà không có nghĩa tương đắc, cho nên là tượng cách tuyệt. Trời đất cảm nhau thì biến hóa, muôn vật có cây đều rậm tốt; vua tôi giao tế với nhau thì là đạo hanh thông. Trời đất bế cách thì muôn vật không được thỏa thuê; vua tôi tuyệt đường thì bậc hiền giả phải ẩn trốn. Hào Tư ở vào giữa lúc bế cách, thắt túi, giấu kín, tuy là không có tiếng khen, nhưng mà có thể không lỗi, ý nói nên tự giữ gìn cẩn thận vậy.]

5. Hào  Lục ngũ.

君 子 黃 中 通 理，正 位 居 體，美 在 其 中，而 暢 於 四 支，發 於 事 業，美 之 至 也。

Quân tử hoàng trung thông lý. Chính vị cư thể. Mỹ tại kỳ trung. Nhi sướng ư tứ chi. Phát ư sự nghiệp. Mỹ chi chí dã.

Đấng quân tử vàng trong thông lẽ, chính ngôi ở thể. Cái tốt đẹp ở thửa trong mà tốt tới bốn chi, phát ra sự nghiệp, là tốt đẹp đến cùng tột vậy.

[Dịch Truyện: Vàng trong tức văn vẻ ở trong. Đấng quân tử văn vẻ ở trong mà đạt về lý, ở ngôi chính mà không mất thể của quẻ dưới. Năm là ngôi tôn, ở quẻ Không chỉ lấy nghĩa trung chính mà thôi. Cái tốt đẹp chứa ở bên trong mà thông sướng ra bốn chi, phát hiện ra sự nghiệp. Đó là đức tốt đến tột cùng.]

6. Hào  Thượng Lục.

陰 疑 於 陽， 必 戰。 為 其 嫌 於 無 陽 也，故 稱 龍 焉。猶 未 離 其 類 也，故 稱 血 焉。夫 玄 黃 者，天 地 之 雜 也，天 玄 而 地 黃。

Âm nghi ư Dương tất chiến. Vi kỳ hiềm ư vô Dương dã. Cố xưng long yên. Do vị ly kỳ loại dã. Cố xưng huyết yên. Phù huyền hoàng giả. Thiên địa chi tạp dã. Thiên huyền nhi địa hoàng.

Âm ngờ với Dương, ắt phải đánh nhau. Vì nó hiềm rằng không có Dương, cho nên gọi là rồng. Vì nó còn chưa lìa loài của nó nên gọi là máu. Ôi xanh vàng là sự lẫn lộn của trời đất vậy, trời xanh mà đất vàng.

[Truyện của Trình Di: Dương lớn Âm nhỏ, Âm phải theo Dương. Âm đã thịnh cực, đều nhau cùng Dương, đó là ngờ với Dương. Không theo nhau thì phải đánh nhau. Quẻ này tuy là thuần âm, em bị ngờ là không có Dương, cho nên mới gọi là Rồng. Thấy nó đánh nhau với Dương, ở đồng là tiến không thôi tới tận ngoài; thịnh cực mà tiến không thôi là đánh nhau rồi; tuy thịnh cực mà vẫn không lìa hẳn loài Âm mà tranh nhau với Dương, đủ biết là nó bị thương, cho nên mới gọi là máu, Âm đã thịnh cực, tranh nhau với Dương, thì Dương không thể không bị thương, cho nên máu nó xanh vàng, xanh vàng là sắc của trời đất, tức là đều bị đau cả.]

Biên Soạn: Astrology.vn

  Dịch Học - Kinh Dịch Giản Yếu - Astrology.vn - About us

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 01 - KIỀN VI THIÊN 易经 乾為天

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 02 - KHÔN VI ĐỊA 易经 坤為地

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 03 - THỦY LÔI TRUÂN 易经 水雷屯

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 04 - SƠN THỦY MÔNG 易经 山水蒙

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 05 - THỦY THIÊN NHU 易经 水天需