Astrology.vn - Quẻ Lý (履). Tự quái nói rằng: Người ta chứa họp rồi mới có lễ, cho nên tiếp đến quẻ Lý. Nười ta hợp lại thì có lớn nhỏ cao thấp, tốt xấu khác nhau, đó là người ta chứa họp, rồi mới có lễ, vì vậy quẻ Lý mới nối quẻ Tiểu Súc. Lý tức là lễ, lễ là cái mà người ta xéo lên. Nó là quẻ Trời trên Chằm dưới, trời mà ở trên, chằm mà ở dưới, đó là phận trên dưới, là lẽ tôn ti, lẽ phải như thế. Lễ là gốc của đạo làm người và là con đường người ta thường xéo lên, cho nên mới là quẻ Lý - (Truyện của Trình Di).

Lý là “giầy”, bị “giầy”… Là kẻ mềm yếu mà giầy lên kẻ cứng mạnh cho nên là lý. Không nói cứng giầy lên mềm mà nói mềm giầy lên cứng, là vì kẻ cứng cưỡi lên kẻ mềm tức là lẽ thường, không đáng nói. Cho nên Kinh Dịch chỉ nói kẻ mềm cưỡi kẻ cứng, không nói kẻ cứng cưỡi kẻ mềm – (Truyện của Trình Di).

Tiếp sau quẻ Tiểu Súc là đến quẻ Lý. Súc có nghĩa là chứa nhóm. Hễ giống vật đã chứa nhóm, tất nhiên có lớn có nhỏ, cao thấp, tốt xấu, hỗn tạp với nhau, tất phải có trật tự mới chỉnh đốn được. Trật tự tức là Lễ, đã súc rồi tất phải có lễ. Lý còn có nghĩa là Giày, tượng như lấy chân giày đạp. (Quốc Văn Chu Dịch Diễn Giải - Sào Nam Phan Bội Châu). Tên Quẻ: Lý là lễ (trật tự, pháp độ thiên nhiên).

履：履 虎 尾 . 不 咥 人 . 亨 .

Lý: Lý hổ vĩ. Bất khiết nhân. Hanh.

Lý. Xéo đuôi cọp, không cắn người, hanh.

[Truyện của Trình Di: Quẻ Lý là đường người ta vẫn “xéo”, trời ở trên mà chằm ở dưới, lấy kẻ mềm bị giầy xéo với kẻ cứng, trên dưới đều đúng nghĩa, là việc thuận, lẽ rất đáng, người ta cứ thế mà đi, tuy xéo vào chỗ nguy hiểm cũng không hại gì, cho nên xéo vào đuôi cọp mà không bị cắn, vì vậy mới hanh được.]

履 . 柔 履 剛 也 . 說 而 應 乎 乾 . 是 以 履 虎 尾 . 不 咥 人 . 亨 . 剛 中 正 . 履 帝 位 而 不 疚 . 光 明 也 .

Thoán viết: Lý. Nhu lý cương dã. Duyệt nhi ứng hồ Kiền. Thị dĩ lý hổ vĩ. Bất khiết nhân hanh. Cương trung chính. Lý đế vị nhi bất cứu. Quang minh dã.

Lời thoán nói rằng: Quẻ Lý là mềm xéo lên cứng. Đẹp lòng mà ứng với trời, thế nên xéo đuôi cọp, không cắn người, hanh. Dương cương trung chính, xéo ngôi vua mà không mỏi mệt, sáng láng vậy.

[Truyện của Trình Di: Đoài là Âm mềm, xéo tựa Kiền là Dương cứng, đó là mềm xéo lên cứng. Đoài lấy đức đẹp lòng xuôi thuận, ứng với Kiền là Dương cương mà xéo tựa nó, ấy là dưới thuận với trên, Âm vâng theo Dương, chính là lý chí trong thiên hạ. Xéo mà như thế, rất thuận, rất đáng; tuy xéo đuôi cọp cũng không bị đau hại. Cứ thế xéo đi, sự hanh thông có thể biết chắc. Hào chín Năm lấy đức dương cương trung chính cao xéo ngôi vua mà không mệt mỏi, ấy là sự rất khéo trong cách “xéo”, tức là kẻ sáng láng vậy.]

象 曰 . 上 天 下 澤 . 履 . 君 子 以 辨 上 下 . 安 民 志 .

Tượng viết: Thượng thiên hạ trạch. Lý. Quân tử dĩ biện thượng hạ. Định nhân chí.

Lời tượng nói rằng: Trên trời dưới chằm, là quẻ Lý. Đấng quân vương coi đó mà phân biệt trên dưới, định chí dân.

Trên là trời, dưới là đầm: Quẻ Lý - trật tự. Người quân tử lấy đấy mà phân biệt trên dưới, ấn định chí hướng cho dân.

[Truyện của Trình Di: Trời ở trên, chằm ở dưới, tức là chính lý trong thiên hạ. Sự xéo đi của người ta cũng nên như thế, nên mới lấy tượng của nó làm quẻ Lý. Đấng quân tử theo tượng quẻ Lý mà phân biệt phận của trên dưới, để định chí cho dân mình.]

1. Hào Sơ Cửu.

初 九 .     素 履 . 往 無 咎 .

Sơ Cửu. Tố lý vãng. Vô cữu.

Hào chín đầu: Xéo theo sự vốn có, đi, không lỗi.

Giữ bề trong trắng, tiến đi, không lỗi. Ý Hào: đạt mục đích mà không rời xa đạo lý. Biết tiến.

[Bản nghĩa của Chu Hy: Hào này Dương cương, ở dưới, nhằm đầu sự “xéo”, chưa bị vật khác làm cho dời đổi, mà còn noi theo sự vốn có của mình. Kẻ xem như thế thì không có lỗi.]

象 曰 .     素 履 之 往 . 獨 行 愿 也 .

Tượng viết: Tố lý chi vãng. Độc hành nguyện dã.

Lời tượng nói rằng: Việc đi của kẻ xéo theo sự vốn có, tức là một mình làm theo chí nguyện vậy.

[Truyện của Trình Di: Yên lòng xéo theo sự vốn có của mình, không phải cẩu thả cầu lợi, chỉ là riêng muốn thực hành chí mình mà thôi.]

2. Hào Cửu nhị.

九 二 .     履 道 坦 坦 . 幽 人 貞 吉 .

Cửu nhị. Lý đạo thản thản. U nhân trinh cát.

Hào chín hai: Xéo đường bằng phẳng, người uẩn chính bền thì tốt.

Đi đường bằng phẳng, người quạnh hiu giữ được điều chính, tốt. Ý Hào: Người ẩn dật tự cao.

[Bản nghĩa của Chu Hy: Hào này cứng giữa, ở dưới, không có kẻ ứng với mình ở trên, cho nên có tượng “xéo đường bằng phẳng, tối tăm trơ trọi, giữ lấy chính bền.]

象 曰 .     幽 人 貞 吉 . 中 不 自 亂 也 .

Tượng viết: U nhân trinh cát. Trung bất tự loạn dã.

Lời tượng nói rằng: Người u uẩn chính bền thì tốt, trong chẳng tự rối vậy.

[Truyện của Trình Di: Xéo đường cốt ở yên tĩnh, trong bụng yên lặng chính đính thì đường mình xéo lên yên ổn rộng rãi. Nếu mà nóng nảy động cựa, thì há có thể yên với đường mình xéo? Cho nên ắt phải là người u uẩn thì mới có thể vững bền mà tốt. Bởi vì trong lòng yên lặng, không vì sự lợi lộc, và sự ham muốn mà tự rối loạn.]

3. Hào Lục tam.

六 三 .    眇 能 視 . 跛 能 履 . 履 虎 尾 . 咥 人 . 凶 . 武人為于大君 .

Lục tam. Diểu năng thị. Bí năng lý. Lý hổ vĩ. Khiết nhân hung. Vũ nhân vi vu đại quân.

Hào sáu ba: Chột biết trông, què biết xéo, xéo đuôi cọp, cắn người, hung. Kẻ vũ nhân làm đấng đại quân.

Chột mà hay nhìn, què mà hay đi, dẫm lên đuôi cọp, nó cắn người, xấu. Kẻ vũ phu mà làm việc của đại quân. Ý Hào: đi đường lối sai, xấu.

[Bản nghĩa của Chu Hy: Hào sáu Ba chẳng giữa chẳng chính, mà chí cứng, dùng cách đó mà xéo theo Kiền ắt bị đau hại, cho nên Tượng nó như thế, mà kẻ xem gặp thế thì hung. Nó là tượng những kẻ cương vũ đắc chí dông tợn, há có thể lâu bền?]

象 曰 .    眇 能 視 . 不 足 以 有 明 也 . 跛 能 履 . 不 足 以 與 行 也 .  跌 人 之 凶 .

Tượng viết: Diểu năng thị. Bất túc dĩ hữu minh dã. Bí năng lý. Bất túc dữ hành dã. Khiết nhân chi hung. Vị bất đáng dã. Vũ nhân vi vu đại quân. Chí cương dã.

Lời tượng nói rằng: Chột biết trông, không đủ để có sáng vậy; què biết xéo, không đủ để cùng đi vậy. Cái hung của sự cắn người, ngôi không đáng vậy. Kẻ vũ nhân muốn làm đấng đại quân, chí cứng vậy.

[Truyện của Trình Di: Lời tượng nói rằng: Những người Âm nhu, tài họ không đủ, trông không thể rõ, đi không thể xa, mà cứ muốn chăm chăm muốn cứng, thì tượng như thế, có thể khỏi hại được chăng? Là kẻ mềm, ở ngôi ba, không phải chỗ chính của nó, sở dĩ phải đến vạ hại, bị cắn mà hung. Lấy kẻ vũ nhân là thí dụ, là vì nó ở ngôi dương, tài yếu mà chí cứng. Chí cứng thì hay động càn, ‘xéo” không theo đường, như kẻ vũ nhân mà làm đấng đại quân vậy.]

4.  Hào Cửu Tứ.

九 四 .     履 虎 尾 . 愬 愬 . 終 吉 .  

Cửu Tứ. Lý hổ vĩ. Tố tố chung cát.

Hào chính tư: Xéo đuôi cọp, nơm nớp, sau chót tốt.

Dẫm đuôi cọp, nơm nớp sợ, sau tốt. Ý Hào: Tôn kính người trên, được toại ý.

[Bản nghĩa của Chu Hy: Hào chín tư là kẻ không trung chính, xéo theo hào Năm là kẻ cứng, nhưng vì lấy chất cứng ở ngôi mềm nên biết răn sợ mà được trọn tốt.]

象 曰 .     愬 愬 終 吉 . 志 行 也 .

Tượng viết: Tố tố chung cát. Chí hành dã.

Lời tượng nói rằng: Nơm nớp, sau chót tốt, chí đi vậy.

[Truyện của Trình Di: Có thể nơm nớp sợ hãi thì sau chót được tốt, là vì chí ở sự đi mà không chịu ở, lìa bỏ chỗ nguy là tốt. Dương cương là kẻ đi được, ở chỗ mềm là kẻ xuôi thuận tự xử.]

5. Hào Cửu ngũ.

九 五 .     夬 履 . 貞 厲 .

Cửu ngũ. Quyết lý. trinh lệ.

Hào chín năm: Quyết xéo, chính bền, nguy.

Quyết làm, đi. Chinh cũng phòng, nguy. Hào 5 dễ thành độc tài. Ý Hào: Xem đường đi nước bước có tổn thương không.

[Bản nghĩa của Chu Hy: Hào chín Năm lấy đức cương trung xéo chính ngôi vua, mà dưới là quẻ Đoài có tính vui đẹp ứng nhau với nó. Phàm các việc tất nhiên là làm, không còn nghi ngại, cho nên tượng nó là Quyết. Nhất quyết mà xéo, gia cho được lẽ chính đính cũng là đạo nguy, cho nên lời khuyên của nó “tuy chính mà nguy”. Răn bảo người ta sâu lắm.]

象 曰 .     夬 履 貞 厲 . 位 正 當 也 .

Tượng viết: Quyết lý trinh lệ. vị chính đáng dã.

Lời tượng nói rằng: Quyết xéo, chính bền, nguy ngôi chính đáng vậy.

[Truyện của Trình Di: Răn kẻ quyết xéo, vì nó chính đáng ngôi tôn. Ở ngôi chí tôn, giữ cái thế có thể tự chuyên, mà tự mình dùng sự cương quyết, không còn sợ hãi, thì dùng được chỗ chính đáng cũng là đạo nguy.]

6. Hào Thượng Cửu. 

上 九 .     視 履 考 祥 . 其 旋 元 吉 .  

Thượng Cửu. Thị lý khảo tường. Kỳ tuyền nguyên cát.

Hào chín trên: Coi sự xéo, xét điềm lành thửa quanh cả tốt.

Xem lại lý lịch để xét điềm lành, thấy trọn vẹn, tốt nhất. Ý Hào : Tận tâm với đạo lý, đạt phúc quả.

[Truyện của Trình Di: Hào trên ở cuối cuộc “xéo”, trong lúc cuối, coi lại đường đã xéo đi, để xét về sự thiện các họa phúc của nó, nếu nó quanh lại thì thiện là tốt. “Quanh” là quanh vòng đầy đủ, không cái gì không đến nơi. Người ta xéo rồi, xét coi lúc sau chót, nếu như đầu chót chu toàn không thiếu thốn, thì là thiện đến tột cùng, cho nên cả tốt. Người ta lành dữ, quan hệ ở sự xéo của mình, thiện ác nhiều hay ít, ấy là lành dữ lớn hay nhỏ.]

象 曰 .     元 吉 在 上，大 有 慶 也 .

Tượng viết: Nguyên cát tại thượng. Đại hữu khánh dã.

Lời tượng nói rằng: Cả tốt ở trên, cả có phúc vậy.

[Truyện của Trình Di: Hào trên là chót cuộc Xéo. Sự “xéo” của người ta, hễ thiện mà tốt, đến sau chót chu toàn không thiếu, tức là người cả có phúc. Sự hành động của người ta quý ở lúc có sau chót.]

Biên Soạn: Astrology.vn

  Dịch Học - Kinh Dịch Giản Yếu - Astrology.vn - About us

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 09 - PHONG THIÊN TIỂU SÚC 易经 風天小畜

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 08 - THỦY ĐỊA TỶ 易经 水地比

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 07 - ĐỊA THỦY SƯ 易经 地水師

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 06 - THIÊN THỦY TỤNG 易经 天水訟

> KINH DỊCH GIẢN YẾU: QUẺ 05 - THỦY THIÊN NHU 易经 水天需