Astrology.vn - Mạnh Tử dự đoán rằng Tề Tuyên Vương có thể là vị vương giả đã xuất hiện ứng với niềm tin trong dân gian; cho nên ông mới lặn lội đường xa ngàn dặm mà đến nước Tề với hy vọng giúp vua đổi mới chính trị theo Vương đạo. Không ngờ mấy năm ở đất Tề, vua chẳng chịu thi hành vương đạo, mà chỉ thích mở rộng bá quyền. Vì thế, Mạnh Tử phải buồn bã ra đi. Mạnh Tử  buồn không phải riêng cho mình, mà buồn cho thiên hạ phải chịu lầm than, loạn lạc, không biết bao giờ mới dứt.

13

Mạnh Tử rời nước Tề. Trên đường, Sung Ngu hỏi rằng: “Thầy dường như có sắc không vui. Ngày trước, Ngu tôi nghe thầy nói: ‘Người quân tử không oán Trời, không trách người.’

Mạnh Tử đáp: “Hồi ấy là một thời, hồi này là một thời!

“Năm trăm năm, ắt có bậc vương giả dấy lên; thời gian ấy ắt có những nhân vật nổi danh xuất hiện ở đời. Từ nhà Chu trở lại đây, đã có trên bảy trăm năm rồi. Tính theo con số ấy thì đã quá. Đã có thể đến thời thế nghiệm xét (thay đổi chính trị) rồi đấy.

Ôi, Trời chưa muốn thiên hạ được bình trị. Nếu như muốn thiên hạ bình trị, ở đời nay đây, bỏ ta, thì còn ai nữa? Ta sao lại chẳng an vui?”

Bình lược: Mạnh Tử thất vọng với vua Tề, ra đi trong dáng vẻ buồn chán. Một đệ tử là Sung Ngu thắc mắc: Thầy có sắc mặt không vui, phải chăng thầy đã bỏ quên lối sống lạc thiên an mệnh thuở trước của người quân tử: không oán Trời, không trách người? Mạnh Tử phân giải đại ý như sau: thuở trước khác, hồi này khác. Căn cứ vào kinh nghiệm lịch sử từ lâu đời, dân chúng thời Xuân thu, Chiến Quốc cho rằng cứ khoảng 500 năm, lại có một bậc vương giả đủ tài năng, đức hạnh xuất hiện; đồng thời, cũng có các bậc anh tài, đạo đức ra giúp đỡ vị vương giả ấy, điều chỉnh lại những lệch lạc sai trái trong xã hội.

Gần đây, nghe tiếng Tề Tuyên Vương có lòng trắc ẩn đối với con bò bị đem đi giết, Mạnh Tử tưởng rằng Tề Tuyên Vương là một ông vua hướng thiện, đã thương súc vật như thế, chắc cũng thương dân. Mạnh Tử dự đoán rằng Tề Tuyên Vương có thể là vị vương giả đã xuất hiện ứng với niềm tin trong dân gian; cho nên ông mới lặn lội đường xa ngàn dặm mà đến nước Tề với hy vọng giúp vua đổi mới chính trị theo Vương đạo. Không ngờ mấy năm ở đất Tề, vua chẳng chịu thi hành vương đạo, mà chỉ thích mở rộng bá quyền. Vì thế, Mạnh Tử phải buồn bã ra đi. Mạnh Tử  buồn không phải riêng cho mình, mà buồn cho thiên hạ phải chịu lầm than, loạn lạc, không biết bao giờ mới dứt.

(t/h)

Hương Sơn Dã Phu