Astrology.vn - Vua đã không cùng vui với dân thì dân bất mãn, khó chịu, than oán đủ điều. Vua cùng vui với dân, chia ngọt sẻ bùi với dân, đồng cam cộng khổ với dân, thì dân quên hết mệt nhọc; dẫu cho cha con phải xa nhau, anh em vợ chồng phải ly tán, người ta cũng không than oán vì biết rằng đó là bổn phận bảo vệ đất nước, chứ chẳng phải vua muốn như vậy. Vua biết lo trước cái lo của dân, vui sau cái vui của dân, thì đất nước mới được an vui thực sự.

1

Trang Bạo đến thăm Mạnh Tử nói: “Bạo vào chầu vua. Vua bảo Bạo rằng ngài thích nhạc. Bạo chưa có lời đáp lại được. Xin thưa: thích nhạc là thế nào?”

Mạnh Tử trả lời: “Vua rất thích nhạc, đó là điềm báo nước Tề thịnh vượng đấy.”

Ngày khác, vào chầu vua, Mạnh Tử nói: “Vua từng bảo ông Trang rằng ngài thích nhạc, có vậy chăng?”

Vua đổi sắc, nói: “Quả nhân chẳng phải có khả năng thích nhạc của các tiên vương, chẳng qua là thích nhạc tầm thường thế gian thôi.”

Mạnh Tử nói: “Vua rất thích nhạc, đó là điềm báo nước Tề thịnh vượng đấy. Nhạc thời nay là do nhạc thời xưa mà ra vậy.”

Vua nói: “Có thể được nghe chăng?”

Mạnh Tử hỏi: “Vui nhạc một mình, vui nhạc với người, đằng nào vui hơn?”

Vua đáp: “[Vui một mình] không bằng vui với người.”

Hỏi: “Vui nhạc với ít người, vui nhạc với nhiều người, đằng nào vui hơn?”

Đáp: “[Vui với ít người] không bằng với nhiều người.”

“Bề tôi xin vì vua mà nói về nhạc: Nay vua tấu nhạc ở bên ấy; trăm họ nghe thấy tiếng chuông trống, âm thanh tiêu sáo của vua, bèn lắc đầu nhăn mũi cùng bảo nhau rằng: ‘Vua ta thích tấu nhạc. Ôi, sao mà khiến bọn ta khổ cực đến thế này? Cha con chẳng được thấy nhau; anh em, vợ con chia lìa tan tác!’

Nay vua săn bắn ở bên ấy, trăm họ nghe thấy tiếng xe ngựa của vua, nhìn thấy cờ lông chim, lông thú đẹp đẽ, bèn lắc đầu nhăn mũi cùng bảo nhau rằng: ‘Vua ta thích săn bắn. Ôi, sao mà khiến bọn ta khổ cực đến thế này? Cha con chẳng được thấy nhau; anh em, vợ con chia lìa tan tác.’ Điều đó chẳng có gì khác: ấy là không cùng vui với dân vậy.”

“Nay vua tấu nhạc ở bên ấy; trăm họ nghe thấy tiếng chuông trống, âm thanh tiêu sáo của vua, bèn hớn hở với sắc mừng, cùng kháo nhau rằng: ‘Vua ta có điềm thịnh vượng không bệnh tật chăng? Sao mà có thể tấu nhạc được?’

“Nay vua săn bắn ở bên ấy, trăm họ nghe thấy tiếng xe ngựa của vua, nhìn thấy cờ lông chim, lông thú đẹp đẽ, bèn hớn hở với sắc mừng, cùng kháo nhau rằng: ‘Vua ta có điềm thịnh vượng không bệnh tật chăng? Sao mà có thể săn bắn được?’ Điều đó chẳng có gì khác: ấy là cùng vui với dân vậy.

“Nay vua cùng vui với dân, thì nên nghiệp vương.”

Lược bình: Vua đã không cùng vui với dân thì dân bất mãn, khó chịu, than oán đủ điều. Vua cùng vui với dân, chia ngọt sẻ bùi với dân, đồng cam cộng khổ với dân, thì dân quên hết mệt nhọc; dẫu cho cha con phải xa nhau, anh em vợ chồng phải ly tán, người ta cũng không than oán vì biết rằng đó là bổn phận bảo vệ đất nước, chứ chẳng phải vua muốn như vậy. Vua biết lo trước cái lo của dân, vui sau cái vui của dân, thì đất nước mới được an vui thực sự.

(t/h)

Hương Sơn Dã Phu