Astrology.vn - Mạnh Tử là người ấp Trâu, dòng dõi họ Mạnh Tôn, thuộc nước Lỗ. Ông đến nước Tề, mong muốn đem vương đạo giúp vua Tề xây dựng nghiệp vương, ổn định thiên hạ. Vua Tề rất kính trọng Mạnh Tử nhưng không chịu thực hành vương đạo. Vì vậy, sau vài năm làm khách khanh ở nước Tề, ông chán nản từ quan, trở về nước Lỗ. Mạnh Tử tỏ ra khó chịu khi thấy vua Tề đưa ra món lợi một vạn chung thóc để mong giữ mình lại. Thực ra, Mạnh Tử đến nước Tề không phải vì lợi.

10

Mạnh Tử chấm dứt quan chức mà trở về. Vua đến thăm Mạnh Tử nói: “Ngày trước, ước mong gặp mà không được. Được hầu ngài cùng với triều đình, rất vui sướng. Nay lại bỏ quả nhân mà về. Chẳng biết còn có thể tiếp tục được gặp ngài như thế nữa chăng?”

Đáp rằng: “Chẳng dám xin như vậy; nhưng cố nhiên là ước nguyện của tôi.”

Ngày khác, vua bảo Thời tử rằng: “Ta muốn dựng một ngôi nhà cho Mạnh Tử ở giữa nước, cho ông vạn chung thóc để nuôi các đệ tử, khiến cho các đại phu, những người trong nước đều có một khuôn mẫu đáng kính. Ông sao chẳng vì ta mà nói chuyện ấy?”

Thời tử cậy Trần tử thông báo với Mạnh Tử. Trần tử đem lời Thời tử báo với Mạnh Tử. Mạnh Tử nói: “Thế thì, Thời tử sao chẳng biết điều ấy không thể được? Ví như khiến ta ham muốn giàu có, thì bỏ mười vạn chung thóc mà nhận một vạn chung, đó là ham muốn giàu có sao?

“Quý Tôn đã nói: ‘Khác thường thay Tử Thúc Nghi! Mình chẳng được dùng làm việc chính trị, thì đành thôi, lại còn khiến con em mình được làm quan khanh! Người ta ai chẳng muốn giàu có? Nhưng một mình ở trong sự giàu có thì riêng có kẻ khéo mưu lợi.

“Xưa kia mới làm chợ, đem cái người này có trao đổi với kẻ không có. Quan chức coi sóc việc ấy. Có người thanh niên hèn hạ tìm thủ đoạn khôn khéo mưu lợi để bước lên, ngó bên trái bên phải mà kiếm lợi ở chợ một cách không ngay thẳng. Người ta đều cho là hèn hạ; cho nên mới có chuyện theo đó đánh thuế. Việc đánh thuế buôn bán bắt đầu từ người thanh niên hèn hạ đó.”

Bình lược: Mạnh Tử là người ấp Trâu, dòng dõi họ Mạnh Tôn, thuộc nước Lỗ. Ông đến nước Tề, mong muốn đem vương đạo giúp vua Tề xây dựng nghiệp vương, ổn định thiên hạ. Vua Tề rất kính trọng Mạnh Tử nhưng không chịu thực hành vương đạo. Vì vậy, sau vài năm làm khách khanh ở nước Tề, ông chán nản từ quan, trở về nước Lỗ. Mạnh Tử tỏ ra khó chịu khi thấy vua Tề đưa ra món lợi một vạn chung thóc để mong giữ mình lại. Thực ra, Mạnh Tử đến nước Tề không phải vì lợi. Nếu vì hám lợi, ông cứ giữ chức khách khanh với món thù lao mười vạn chung thóc một năm, làm gì ông phải từ chức ra đi. Ông đến nước Tề vì nghĩ rằng với một lãnh thổ rộng lớn và sự phát triển văn minh, kinh tế vào bậc nhất thời Chiến Quốc, nếu vua Tề hướng về vương đạo thì có thể khiến cho nhân dân trăm họ trong thiên hạ được hưởng thái bình. Giờ đây, thấy ý định của mình không thành, Mạnh Tử cương quyết trở về quê hương nước Lỗ ẩn dật theo bước chân của Khổng Tử ngày xưa.

(t/h)

Hương Sơn Dã Phu